Hỏi đáp về vai trò của Vitamin A

Hỏi: Vitamin A có vai trò như thế nào đối chức năng cơ thể?

Trả lời:

Vitamin A là một vi chất dinh dưỡng có vai trò quan trọng tham gia vào nhiều chức năng trong cơ thể như: Giúp trong quá trình tăng trưởng, giúp cho trẻ phát triển bình thường; tham gia vào chức năng thị giác của mắt, đó là khả năng nhìn thấy trong điều kiện ánh sáng yếu. Khi thiếu Vitamin A khả năng nhìn thấy của mắt lúc ánh sáng yếu sẽ bị giảm, hiện tượng này thường xuất hiện vào lúc trời nhá nhem tối nên được gọi là “Quáng gà”. Vitamin A cần thiết cho sự bảo vệ toàn vẹn của biểu mô giác mạc mắt, các tổ chức biểu mô dưới da, khí quản, các tuyến nước bọt, ruột non, tinh hoàn… Khi thiếu vitamin A, sản xuất các niêm mạc giảm, da bị khô và xuất hiện sừng hóa, biểu hiện này thường thấy ở mắt, lúc đầu là khô kết mạc rồi tổn thương đến giác mạc. Các tế bào biểu mô bị tổn thương cùng với sự giảm sút sức đề kháng tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập. Ngoài ra, Vitamin A tham gia vào quá trình đáp ứng miễn dịch cơ thể, làm tăng khả năng đề kháng của cơ thể đối với bệnh tật. Nên khi bị thiếu, trẻ em dễ bị mắc các bệnh nhiễm khuẩn và khi bị mắc bệnh, thời gian bệnh kéo dài hơn, nguy cơ tử vong cao hơn.

Hỏi: Những nguyên nhân nào gây thiếu vitamin A?

Trả lời

Cơ thể lấy vitamin A từ thức ăn và được dự trữ chủ yếu ở gan. Thiếu vitamin A chỉ xảy ra khi lượng vitamin A ăn vào không đủ và số dự trữ bị hết. Nguyên nhân gây thiếu bao gồm các lý do sau:

- Do khẩu phần ăn bị thiếu hụt vitamin A: Cơ thể không tự tổng hợp được vitamin A mà phải do thức ăn cung cấp, vì vậy nguyên nhân chính của thiếu là do ăn uống các loại thức ăn nghèo vitamin A và Caroten (tiền vitamin A). Bữa ăn thiếu mỡ cũng làm giảm hấp thu vitamin A. Sữa mẹ là nguồn vitamin A quan trọng của trẻ nhỏ. Trẻ không được bú mẹ rất dễ thiếu vitamin A.

- Bệnh nhiễm khuẩn và ký sinh trùng: Các bệnh nhiễm khuẩn và ký sinh trùng như Sởi, tiêu chảy, viêm đường hô hấp và nhiễm giun nặng, nhất là nhiễm giun đũa có liên quan nhiều tới thiếu vitamin A. Khi mắc sởi, virus sởi tác động vào hệ thống niêm mạc, do đó rất cần nhu cầu vitamin A cao để bảo vệ. Mặt khác, sởi có thể gây các biến chứng nặng dẫn tới suy dinh dưỡng toàn thân. Tiêu chảy làm giảm hấp thu vitamin A ở ruột. Gần đây, người ta thấy cả tiêu chảy cấp tình và nhiễm khuẩn hô hấp cũng có thể gây mất vitamin A qua phân và nước tiểu. Nhiễm ký sinh trùng đường ruột nhất là nhiễm giun đũa làm khả năng hấp thu vitamin A giảm. Tẩy giun sẽ cải thiện tốt tình trạng này.

 - Suy dinh dưỡng protein - năng lượng: Trẻ em bị suy dinh dưỡng thường kèm theo thiếu vitamin A. Thiếu protein sẽ ảnh hưởng tới chuyển hóa, vận chuyển và sử dụng vitamin A trong cơ thể. Ngòai ra, thiếu một số vi chất khác như kẽm cũng ảnh hưởng tới chuyển hóa vitamin A trong cơ thể.

Hỏi: Khi thiếu vitamin A sẽ gây ra hậu quả như thế nào?

Trả lời

Thiếu vitamin A làm trẻ em chậm lớn, nhât là ở trẻ nhỏ. Thiếu vitamin A làm giảm sức đề kháng cơ thể đối với bệnh tật, trẻ dễ bị nhiễm trùng, nhiễm khuẩn nặng, đặc biệt là các nhiễm khuẩn đường hô hấp, đường tiêu hóa và sởi. Nhiễm trùng và thiếu vi- tamin A là một vòng luẩn quẩn bệnh lý dẫn tới nguy cơ tử vong cao. Ở mức độ thiếu vitamin A nặng sẽ gây nên các tổn thương ở mắt, được gọi là bệnh “Khô mắt”, nếu không điều trị kịp thời sẽ dẫn đến hậu quả mù vĩnh viễn.

Hỏi: Chúng ta cần phải làm gì để phòng chống thiếu vitamin A?

Trả lời

Để phòng chống tình trạng thiếu vitamin A cần thực hiện một số biện pháp sau đây:

- Phòng chống các bệnh nhiễm khuẩn: Phòng chống các bệnh nhiễm khuẩn có ý nghĩa rất quan trọng trong phòng chống thiếu vitamin A. Các bệnh nhiễm trùng nhất là sởi tác động đến mắt nên đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ thiếu vitamin A. Phòng chống thiếu vitamin A cần phối hợp với phòng chống suy dinh dưỡng; điều này không những cần thực hiện tốt cho đối tượng trẻ em mà cần quan tâm đến cải thiện tình trạng vitamin A ở người mẹ.

- Cải thiện bữa ăn: Bảo đảm ăn uống đủ chất dinh dưỡng và vitamin A. Thực hiện nuôi con bằng sữa mẹ vì sữa mẹ là nguồn cung cấp vitamin A tốt nhất đối với trẻ nhỏ. Chế độ ăn của trẻ cần có thức ăn giàu vitamin A như: Thức ăn nguồn gốc động vật: Trứng, cá, thịt, gan, bầu dục, tôm…Thức ăn nguồn gốc thực vật: các loại rau có màu xanh thẩm hàm lượng carotene đáng chú ý là rau muống, xà lách, rau ngót, rau diếp, rau dền, hành lá, hẹ lá, rau thơm; các loại củ quả có màu vàng đỏ như gấc, cà rốt, quả chín như đu đủ, xoài…Thức ăn bổ sung của trẻ cần có đủ dầu, mỡ để hỗ trợ hấp thu vitamin A.

- Tăng cường vitamin A trong một số thực phẩm: Tăng cường vitamin A vào thực phẩm được xem như là một giải pháp lâu dài để phòng chống vi chất dinh dưỡng nói chung và phòng chống thiếu vitamin A nói riêng, như tăng cường vitamin A vào đường, vào bột mỳ, vào thức ăn bổ sung (bột dinh dưỡng) cho trẻ em, nhằm cải thiện tình trạng thiếu vitamin A cho đối tượng sử dụng.

- Bổ sung viên nang vitamin A liều cao: Bổ sung vitamin A liều cao là thực hiện cho các nhóm đối tượng nguy cơ cao được uống vitamin A định kỳ, thông thường 6 tháng một lần. Đối tượng uống là trẻ dưới 06 tháng không được bú mẹ, trẻ từ 6-36 tháng và các bà mẹ trong vòng một tháng sau sinh. Cụ thể là đưa con, em mình đến các điểm uống bổ sung vitamin A do Trạm Y tế tổ chức trong 2 ngày từ 1-2/6/2020./.

                                                                                                        Nguyễn Minh Thời

                                                                                                          TTYT Tịnh Biên