Vai trò của dinh dưỡng đối với bệnh không lây nhiễm

Trong khi mức sống được cải thiện, thực phẩm ngày càng sẵn có và đa dạng, sự tiếp cận với các dịch vụ ngày càng tăng, đã xuất hiện các hậu quả tiêu cực có ý nghĩa về các mặt như mô hình ăn uống không phù hợp, giảm hoạt động thể lực và tăng sử dụng thuốc lá, và tương ứng là sự gia tăng các bệnh mạn tính có liên quan tới ăn uống, đặc biệt là tăng huyết áp, đái tháo đường…

Do những thay đổi trong chế độ ăn và lối sống, các bệnh mạn tính không lây bao gồm béo phì, đái tháo đường, bệnh tim mạch, tăng huyết áp, đột quỵ và một số loại ung thư đang ngày càng trở thành các nguyên nhân có ý nghĩa của hiện tượng chết non và tàn tật ở các nước đang và mới phát triển.  Các yếu tố lối sống chính làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mạn tính không lây bao gồm chế độ dinh dưỡng không lành mạnh và không đảm bảo vệ sinh an toàn thực phẩm, hút thuốc lá, lạm dụng rượu bia, ít hoạt động thể lực…

Dinh dưỡng đang giữ vị trí hàng đầu như là một yếu tố quyết định chính có thể điều chỉnh được đối với các bệnh mạn tính không lây, với các bằng chứng khoa học ngày càng nhiều, ủng hộ cho quan điểm sự thay đổi trong chế độ ăn tạo ra những sự tác động mạnh mẽ, cả tích cực lẫn tiêu cực, tới sức khỏe suốt cả cuộc đời của mỗi người. Chúng ta cùng tìm hiểu “Ăn chay và bệnh đái tháo đường typ 2”

Hiện nay, su thế ăn chay của người dân tăng theo cấp số nhân mỗi ngày. Một chế độ ăn cân bằng là cần thiết đối với tất cả mọi người, đặc biệt khi bạn muốn phòng và điều trị bệnh đái tháo đường typ 2. Bên cạnh chế độ ăn dành cho người đái tháo đường được đề xuất bởi các chuyên gia y tế, nhiều nghiên cứu gần đây cũng cho thấy ăn chay cũng có tác dụng tốt đối với phòng bệnh và điều trị bệnh đái tháo đường typ 2, thậm chí còn mang lại những kết quả tốt hơn. Quan trọng là người không ăn chay chuyển qua chế độ ăn chay thì nguy cơ mắc bệnh

Bên cạnh đó, ăn chay khi đang điều trị bệnh đái tháo đường cũng mang lại những hiệu quả hỗ trợ tích cực như giảm cân nhiều hơn, cải thiện sự nhạy cảm của cơ thể với insulin và giảm mỡ ở nội tạng.

Một nghiên cứu mới đăng trên trang Pubmed so sánh hiệu quả của ăn chay và bữa ăn được đề xuất bởi ADA (hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ) ở những phụ nữ trưởng thành quá cân trong 22 tuần, đưa ra kết quả là chỉ số HbA1c giảm 0.96% ở nhóm ăn chay so với 0.56% ở nhóm ăn theo chế độ đề xuất bởi ADA và cân nặng cơ thể giảm 6.5 kg ở nhóm ăn chay so với 3.1 kg ở nhóm ADA. Nhóm ăn chay vẫn duy trì hiệu quả 1 năm tiếp theo.

Trong một nghiên cứu ở Anh trên 44.561 người ăn chay, cho thấy người ăn chay có BMI, mỡ máu xấu và huyết áp tâm thu thấp hơn những người không ăn chay. Nguy cơ thiếu máu cục bộ cơ tim ở những người ăn chay giảm 32%.

Mặc dù ăn chay đã được chứng minh mang lại nhiều hiệu quả tích cực trong phòng và điều trị bệnh đái tháo đường nhưng bên cạnh những ưu điểm vẫn còn tồn tại các nhược điểm cần khắc phục. Một chế độ ăn chay với nhiều đồ ăn nhanh có thể gây thừa Calo. Nếu chế độ ăn chay thiên về ngũ cốc tinh chế, đồ ngọt và chất béo dạng chưa bão hòa có thể sẽ không tốt cho sức khỏe ngang với bữa ăn chứa thịt. Ngoài ra, những người không ăn thịt hoặc cá có thể gây thiếu một số chất dinh dưỡng nhất định.

Với nhiều kết quả nghiên cứu chứng minh hiệu quả của ăn chay đối với bệnh đái tháo đường, ăn chay là chế độ ăn có thể lựa chọn khi cần phòng và điều trị đái tháo đường typ 2. Ăn chay đúng cách nên bao gồm nhiều rau và trái cây, hạn chế thức ăn nhanh và chú ý bổ sung những chất dinh dưỡng có thể bị thiếu. Nếu chưa kiên thịt được hoàn toàn, bạn có thể chọn chế độ ăn chay bán phần, kiêng các loại thịt đỏ (thịt bò, thịt cừu) và ăn có kiểm soát thịt gia cầm, cá, các loại động vật có vỏ và các sản phẩm từ trứng, sữa.

Để mang lại hiệu quả hỗ trợ tốt nhất, bạn cần kết hợp chế độ ăn kiêng với chế độ luyện tập cũng như nghỉ ngơi hợp lý.

Ds. Khổng Thị Hồng Duy

Phòng KHNV – TTYT Tp. Long Xuyên