Hưởng ứng ngày Thị giác Thế giới 12/10 “Quyền được nhìn thấy cho mọi người vào năm 2020”

Tại Việt Nam, hiện có khoảng 2 triệu người mù và thị lực kém. 1/3 trong số đó là những người nghèo không có tiền điều trị mang lại ánh sáng. Mặc dù, ngành mắt chống mù lòa còn gặp nhiều khó khăn, thách thức nhất là trong bối cảnh nhiều bệnh lý về mắt có xu hướng phức tạp đã trở thành một vấn đề xã hội, trở ngại trong phát triển kinh tế, xóa đói giảm nghèo ở các địa phương. Đặc biệt, 2 bệnh lý về mắt có thể phòng tránh được và là những nguyên nhân hàng đầu gây mù lòa hiện nay là bệnh đục thủy tinh thể và tật khúc xạ ở trẻ em.

Hiện nay, tật khúc xạ (cận thị, viễn thị, loạn thị) đang ngày càng phổ biến trong thanh thiếu niên, với tỷ lệ mắc khoảng 15 – 20% ở học sinh nông thôn và 30 – 40% ở thành phố. Nếu tính riêng nhóm trẻ từ 6 – 15 tuổi (lứa tuổi cần ưu tiên được chỉnh kính) cả nước, có khoảng gần 15 triệu em, với tỷ lệ mắc các tật khúc xạ khoảng 20% thì Việt Nam ước tính gần 3 triệu em mắc tật khúc xạ cần chỉnh kính, trong đó có tới 2/3 bị cận thị. Tuy nhiên, việc khám và cấp kính cho trẻ em mắc tật khúc xạ lại là một trong những biện pháp can thiệp với chi phí thấp nhất nhưng mang lại hiệu quả cao để giảm tỷ lệ mù lòa lại gặp nhiều rào cản từ nhận thức, cơ sở vật chất và kinh phí... Năm 2016, Thủ tướng Chính phủ đã phê duyệt Chiến lược quốc gia Phòng chống mù lòa (PCML) đến năm 2020 và tầm nhìn đến năm 2030, với mục tiêu chung “Tăng cường cơ hội tiếp cận của người dân với dịch vụ dự phòng, phát hiện sớm, điều trị và phục hồi chức năng mắt, giảm tỷ lệ các bệnh gây mù lòa có thể phòng chống được, phấn đấu nhằm loại trừ các nguyên nhân chính gây mù lòa cho mọi người dân, đặc biệt hàng triệu người mù quyền được nhìn thấy như khuyến cáo của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) về mục tiêu thị giác 2020”.

Theo đó, Việt Nam phấn đấu giảm tỷ lệ mù lòa xuống dưới 4,5 người/1.000 dân, trong đó giảm tỷ lệ mù lòa ở người từ 50 tuổi trở lên xuống dưới 16 người/1.000 dân; tăng tỷ lệ phẫu thuật đục thủy tinh thể trên 2,5 người/1.000 dân; tăng tỷ lệ người bệnh đái tháo đường được khám và theo dõi bệnh lý về mắt đạt 45%; tăng tỷ lệ tật khúc xạ học đường được khám, phát hiện sớm, cung cấp dịch vụ khúc xạ và kính chỉnh tật khúc xạ đạt trên 70%; đồng thời, các nhiệm vụ và giải pháp cần thực hiện đồng bộ để đạt được mục tiêu là: Nâng cao nhận thức cộng đồng và củng cố mạng lưới về chăm sóc mắt; xây dựng và hoàn thiện các chính sách PCML; kiểm soát các nguyên nhân chính gây mù lòa; tăng cường chuyển giao kỹ thuật, nâng cao năng lực chuyên môn cho các tuyến dưới; tranh thủ sự hỗ trợ của tác quốc tế, vận động các nguồn lực khác trong xã hội cho PCML...

Ngày Thị giác Thế giới lần đầu tiên được tổ chức vào năm 1998 với mục đích nâng cao nhận thức của toàn cầu về tình trạng mù lòa, suy giảm thị lực và việc phục hồi các chức năng thị giác. Đây là sáng kiến của WHO và Tổ chức Quốc tế về PCML (IAPB) nhằm nhắc nhở mọi người tầm quan trọng của việc bảo vệ đôi mắt, chữa trị cho các bệnh nhân bị khiếm thị. Mục tiêu của chương trình này là giảm thiểu và loại bỏ các bệnh mù lòa có thể tránh khỏi trên toàn thế giới cho đến năm 2020.

Từ khi thành lập, Ngày Thị giác Thế giới đã góp phần rất lớn trong công cuộc PCML, nâng cao nhận thức và thu hút sự chú ý toàn cầu vào mù lòa, suy giảm thị lực và phục hồi chức năng thị giác. Với mục tiêu: “Quyền được nhìn thấy cho mọi người vào năm 2020”, WHO và IAPB đã chọn ngày thứ 5 của tuần thứ 2 tháng 10 hàng năm là Ngày Thị giác Thế giới nhằm kêu gọi toàn xã hội nhận thức tầm quan trọng của thị lực, ý nghĩa của đôi mắt sáng và kêu gọi mọi người nỗ lực chung tay tham gia vào các hoạt động chăm sóc mắt cộng đồng, hướng đến mục tiêu giảm thiểu và loại bỏ các bệnh mù lòa có thể tránh khỏi.

Hàng năm, các quốc gia trên thế giới thường tổ chức rất nhiều hoạt động để hưởng ứng ngày này, điển hình như: Tăng cường công tác truyền thông; tổ chức khám mắt, cấp thuốc và tư vấn chăm sóc mắt cho người cao tuổi; vận động gây quỹ nhằm nâng cao cơ sở hạ tầng; đào tạo bác sĩ nhãn khoa; hỗ trợ phẫu thuật mắt cho bệnh nhi...

Năm 2020, là năm thứ 18 Việt Nam tổ chức các hoạt động cộng đồng hưởng ứng Ngày Thị giác Thế giới. Bệnh viện Mắt – Tai mũi họng – Răng hàm mặt An Giang đã tổ chức nhiều hoạt động như: Truyền thông trực tiếp về chăm sóc mắt tới cộng đồng người bệnh; khám chữa bệnh nhân đạo các bệnh về mắt tại cộng đồng; khám phát hiện các bệnh lý về mắt và cấp phát thuốc điều trị cho người cao tuổi cũng như khuyến cáo mọi người bảo vệ đôi mắt bằng chế độ dinh dưỡng, tập luyện, nghỉ ngơi phù hợp, che chắn bảo vệ và thăm khám mắt định kỳ... Các hoạt động này đều nhằm tăng cường cơ hội tiếp cận của người dân với dịch vụ dự phòng, phát hiện sớm, điều trị và phục hồi chức năng mắt, giảm tỷ lệ các bệnh mù lòa có thể phòng chống được, phấn đấu nhằm loại trừ các nguyên nhân chính gây mù lòa cho mọi người dân, góp phần thực hiện các mục tiêu của Chiến lược quốc gia PCML do Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Ngoài ra, hằng năm, Bệnh viện Mắt – Tai mũi họng – Răng hàm mặt An Giang còn thực hiện khám, sàng lọc, phẫu thuật thay thủy tinh thể cho người dân trên địa bàn tỉnh… Đây là một trong những hoạt động mang tính nhân văn sâu sắc nhằm động viên toàn xã hội tham gia vào các hoạt động chăm sóc mắt và phòng chống mù lòa của tỉnh. Cùng với đó, mỗi người nên quan tâm khám mắt định kỳ, người bình thường khám 1 lần/ năm; khám sàng lọc các bệnh tật khúc xạ từ 3 – 6 tháng/lần. Trong trường hợp khi có bất thường về mắt cần phải đến ngay các cơ sở chuyên khoa mắt để được khám, tư vấn và điều trị kịp thời./.

Huỳnh Mơ – BV Mắt – TMH - RHM AG