Hướng đến Tháng hành động quốc gia về Dân số và Ngày Dân số Việt Nam 26/12/2020

NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG DÂN SỐ ĐỂ GÓP PHẦN PHÁT TRIỂN ĐẤT NƯỚC NHANH VÀ BỀN VỮNG

Dưới sự lãnh đạo của Đảng, sau hơn 30 năm đổi mới, nước ta đã đạt những thành tựu rất to lớn, có ý nghĩa lịch sử. Để tiếp tục phát huy những thành tựu đó, chúng ta cần thực hiện nhiều biện pháp đồng bộ trên các lĩnh vực, trong đó công tác Dân số - Kế hoạch hóa gia đình (DS-KHHGĐ) là một bộ phận quan trọng của chiến lược phát triển đất nước, có tính then chốt để nâng cao chất lượng cuộc sống, chất lượng nguồn nhân lực, góp phần quyết định sự thành công của quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước.

sau 25 năm thực hiện Nghị quyết 04-NQ/HNTW của Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng (khóa VII) về chính sách dân số và kế hoạch hóa gia đình, Việt Nam đã kiểm soát được tốc độ gia tăng quy mô dân số, góp phần phát triển kinh tế - xã hội của đất nước. Nước ta đã đạt mức sinh thay thế vào năm 2006, trước 10 năm so với mục tiêu đề ra và tiếp tục duy trì đến nay (2,09 con/phụ nữ năm 2019), hạn chế tăng thêm hàng chục triệu người. Nếu trong năm 1989, dân số cả nước là 64,8 triệu người, có khoảng 2,2 triệu phụ nữ mang thai và sinh đẻ trong năm và hiện nay năm 2020 dân số tăng lên 97,6 triệu người, tăng gần 33 triệu người, nhưng số phụ nữ mang thai và sinh đẻ chỉ gần 1,6 triệu người, giảm gần 600 ngàn phụ nữ không tham gia sinh đẻ, có điều kiện học tập và tham gia các hoạt động kinh tế, chính trị, xã hội. Cơ cấu dân số chuyển dịch tích cực, nhóm dân số trong độ tuổi lao động tăng mạnh. Từ năm 2007, nước ta bước vào thời kỳ dân số vàng. Chất lượng dân số được cải thiện nhiều mặt. Tuổi thọ trung bình tăng nhanh, đạt 73,6 tuổi vào năm 2019, cao hơn nhiều nước có cùng mức thu nhập bình quân đầu người. Tình trạng suy dinh dưỡng, tử vong bà mẹ, trẻ em giảm mạnh. Tầm vóc thể lực người Việt Nam có bước cải thiện. Dân số được phân bố hợp lý hơn, gắn với quá trình đô thị hóa và yêu cầu phát triển kinh tế xã hội, đảm bảo quốc phòng an ninh.

Nhờ những nỗ lực thực hiện các chính sách DS-KHHGÐ, chúng ta từng bước kiềm chế tốc độ gia tăng dân số, tiến tới đạt mức sinh thay thế. Tuy nhiên, quy mô dân số và mật độ dân số của Việt Nam vẫn thuộc những nước ở mức độ cao, đứng thứ 3 ở Đông Nam Á, thứ 9 khu vực Châu Á và thứ 15 trên thế giới. Ðây là sức ép lớn đối với tiến trình phát triển đất nước, là gánh nặng đối với các vấn đề xã hội như giải quyết việc làm, nâng cao mức sống cho người dân, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.

Bên cạnh những thành tựu, hàng loạt thách thức đang đặt ra đối với công tác DS-KHHGÐ ở nước ta hiện nay như quy mô dân số lớn, mật độ dân số cao; mất cân bằng giới tính khi sinh đang ở mức cao; tình trạng già hóa dân số đến sớm chưa có giải pháp đồng bộ để thích ứng. Mức sinh giảm mạnh, nhưng chưa ổn định, còn chênh lệch giữa các vùng miền; chất lượng dân số còn thấp, công tác chăm sóc sức khỏe sinh sản vị thành niên/thanh niên chưa tốt. Tình trạng tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống còn phổ biến ở một số đồng bào dân tộc ít người. Vấn đề quản lý nhập cư, di dân còn nhiều bất cập. Việc tiếp cận các dịch vụ cơ bản của người di cư và nhập cư ở nhiều đô thị, khu công nghiệp còn nhiều hạn chế. Công tác truyền thông, giáo dục về dân số ở một số khu vực, nhóm đối tượng hiệu quả chưa cao, vai trò nhà trường còn hạn chế. Nội dung truyền thông, cung cấp dịch vụ chưa toàn diện, chủ yếu tập trung vào kế hoạch hóa gia đình; tổ chức bộ máy thiếu ổn định, chế độ đãi ngộ đối với cán bộ làm công tác dân số tại các cấp cơ sở còn thấp. Nguồn lực đầu tư cho công tác DS-KHHGĐ còn hạn chế, chưa tương xứng với yêu cầu…

Quan điểm chỉ đạo trong Nghị quyết 21-NQ/TW nêu rõ: “Dân số là yếu tố quan trọng hàng đầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Công tác dân số là nhiệm vụ chiến lược, vừa cấp thiết vừa lâu dài; là sự nghiệp của toàn Đảng, toàn dân; …”. Mục tiêu đặt ra cho công tác dân số trong tình hình mới là: “Giải quyết toàn diện, đồng bộ các vấn đề về quy mô, cơ cấu, phân bổ, chất lượng dân số và đặt trong mối quan hệ tác động qua lại với phát triển kinh tế - xã hội. Duy trì vững chắc mức sinh thay thế; đưa tỷ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; tận dụng hiệu quả cơ cấu dân số vàng, thích ứng với già hóa dân số; phân bố dân số hợp lý; nâng cao chất lượng dân số, góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững”.

Nhằm đạt được các mục tiêu theo Nghị quyết 21-NQ/TW về công tác dân số trong tình hình mới đến năm 2030, tiến tới ổn định ở mức hợp lý về quy mô dân số vào giữa thế kỷ 21, cần có một hệ thống giải pháp đồng bộ từ công tác lãnh đạo, chỉ đạo đến củng cố và hoàn thiện tổ chức bộ máy; nâng cao năng lực cán bộ từ trung ương đến cơ sở. Cải tiến cơ chế quản lý, hoàn thiện chính sách pháp luật về dân số, có chính sách khuyến khích phù hợp, tạo động lực thúc đẩy phong trào thực hiện chính sách dân số sâu rộng trong toàn dân; thực hiện tốt xã hội hóa và huy động được toàn xã hội tham gia công tác DS-KHHGÐ. Đổi mới, nâng cao hiệu quả công tác truyền thông, giáo dục về dân số và phát triển. Tiếp tục củng cố và mở rộng mạng lưới cung cấp dịch vụ DS-KHHGĐ, tập trung triển khai thực hiện các dịch vụ nâng cao chất lượng dân số. Tăng cường kết nối, hợp tác với các cơ sở cung cấp dịch vụ ngoài công lập. Trên cơ sở đó, duy trì thành quả đã đạt được tạo nền móng vững chắc cho công tác DS-KHHGÐ phát triển lên một bước cao hơn.

Hưởng ứng Tháng hành động quốc gia về Dân số và Ngày Dân số Việt Nam 26/12/2020 với chủ đề “Nâng cao chất lượng dân số để góp phần phát triển đất nước nhanh và bền vững”. Để triển khai thực hiện có kết quả các mục tiêu về công tác dân số trong tình hình mới, ngành Dân số - KHHGĐ rất cần sự quan tâm chỉ đạo từ các cấp Ủy Đảng, chính quyền, sự phối hợp chặt chẽ của các Ban, ngành, đoàn thể trong công tác tuyên truyền vận động, sự hưởng ứng tham gia của mọi tầng lớp nhân dân, phấn đấu thực hiện thành công mục tiêu Chiến lược Dân số Việt Nam đến năm 2030 là: Duy trì vững chắc mức sinh thay thế; đưa tỉ số giới tính khi sinh về mức cân bằng tự nhiên; tận dụng hiệu quả cơ cấu dân số vàng; thích ứng với già hóa dân số; phân bố dân số hợp lý và nâng cao chất lượng dân số, góp phần phát triển đất nước nhanh, bền vững đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1679/QĐ-TTg, ngày 22/11/2019./.

Bs. Văn Kim An - Chi cục trưởng Chi cục Dân số - KHHGĐ An Giang