Cơ hội để thanh toán bệnh lao vào năm 2030

Theo tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Việt Nam vẫn nằm trong 30 quốc gia có gánh nặng bệnh Lao và lao kháng đa thuốc cao nhất thế giới. Ước tính mỗi năm, Việt Nam có khoảng 174.000 người mắc, trong đó có 13.000 người tử vong vì căn bệnh này. Theo ước tính có khoảng 63% bệnh nhân Lao thường, 98% bệnh nhân Lao kháng thuốc và gia đình đối mặt với những chi phí thảm họa - nghĩa là chi phí cho việc chẩn đoán và điều trị bệnh Lao vượt quá 20% thu nhập hàng năm của cả hộ gia đình. 70% người mắc Lao ở trong độ tuổi lao động. Vì vậy, Lao thực sự là một vấn đề ảnh hưởng đến kinh tế từng gia đình nói riêng và đất nước nói chung.

Triệu chứng thường gặp của bệnh lao phổi là ho khạc đờm kéo dài trên 2 tuần, đau tức ngực, sốt nhẹ về chiều, gầy sụt cân, ăn uống kém.Những người tiếp xúc với bệnh nhân lao phổi càng nhiều thì khả năng lây nhiễm vi khuẩn lao càng cao. Môi trường sống và làm việc ẩm thấp cũng là nơi vi khuẩn lao tồn tại lâu nên cũng dễ lây nhiễm.các đối tượngnghi ngờ có nguy cơ mắc lao phải cần khám phát hiện, những người mắc lao cần được quản lý điều trị sớm. Khi mắc lao cần phải điều trị đúng phác đồ và đủ thời gian. Cần tăng cường dinh dưỡng qua các bữa ăn hàng ngày, luyện tập thể dục thể thao, tạo điều kiện để môi trường sống và làm việc phải được thông thoáng, mang khẩu trang khi ra đường. Bệnh nhân lao phổi điều trị tại nhà ngoài việc phải uống thuốc đúng theo hướng dẫn thì cần phải hạn chế nguồn lây lan vi khuẩn trong thời gian 2 tuần đầu bằng cách dùng riêng vật dụng cá nhân, khạc nhổ đúng nơi theo hướng dẫn, đeo khẩu trang và hạn chế tiếp xúc gần với người thân, đặc biệt là trẻ em.

Bệnh lao thường gặp ở cơ quan hô hấp. Bệnh làm cho cơ thể suy kiệt dần, dẫn đến sức đề kháng của cơ thể giảm đi, nên cũng là yếu tố nguy cơ bệnh sẽ nặng hơn nếu lây nhiễm COVID-19 cũng như một số bệnh khác. Trên thực tế, cơ chế lây truyền của bệnh lao nguy hiểm hơn COVID-19, vì vi khuẩn lao có thể lây truyền theo đường không khí với các hạt mịn có kích thước từ dưới 5 micro mét. Vi khuẩn lao lại có khả năng đối phó, thích nghi với những điều kiện khắc nghiệt của môi trường trong thời gian dài; cụ thể như vi khuẩn có thể tồn tại 3 - 4 tháng. Trong đờm của bệnh nhân lao ở phòng tối, ẩm sau 3 tháng vi khuẩn vẫn tồn tại và giữ được độc lực. Dưới ánh nắng mặt trời vi khuẩn bị chết sau 1,5 giờ. Ở 420C vi khuẩn ngừng phát triển và chết sau 10 phút ở 800C; với cồn 900 vi khuẩn tồn tại được ba phút, trong acid phenic 5% vi khuẩn chỉ sống được một phút. Trong khi đó, SARS-CoV-2 có thể tồn tại đến 3 - 4 ngày trên bề mặt các vật liệu kim loại, gỗ, vải, giấy, da tay, 4 - 5 ngày trong nước bọt và dịch tiết hô hấp của bệnh nhân; Chúng có thể sống và tồn tại với hoạt lực cao ở nhiệt độ thấp 4 - 20 độ C trong 5 ngày, mất khả năng lây nhiễm ở môi trường ngoài sau 30 phút (ở 560C). Tia cực tím  và các hóa chất có tác dụng khử trùng ở nồng độ thường thì có thể tiêu diệt được virus trong vòng 60 phút và chỉ lây khi tiếp xúc với giọt bắn trực tiếp từ người bệnh hoặc bề mặt các đồ vật qua tay tiếp xúc trực tiếp rồi đưa lên mắt mũi miệng. Bệnh lao thì khác với COVID-19 ở chỗ là chúng ta đã có thuốc chữa rồi, chúng ta đã có xét nghiệm tốt để chuẩn đoán rồi, còn với COVID-19 thì chúng ta chỉ có một cách duy nhất là phải cách ly, và chỉ cách ly thì mới có thể tiêu diệt được nguồn lây hoặc bảo đảm hết nguồn lây. Như vậy có một điểm chung nhau, là khi nào chúng ta làm được hết nguồn lây thì chúng ta sẽ chấm dứt được, chúng ta sẽ kiểm soát được dịch đó. Vậy nếu như bệnh lao mà chúng ta được quan tâm như COVID-19, với điều kiện kỹ thuật của chúng ta đã có đủ các xét nghiệm, hệ thống chống lao đã cung cấp đầy đủ hệ thống thuốc men cũng như là phác đồ điều trị đầy đủ, thì chúng ta sẽ dễ dàng phát hiện và điều trị được tất cả các trường hợp bị lao.

Chương trình chống lao Quốc gia đặt mục tiêu đến năm 2030 giảm số người mắc bệnh lao trong cộng đồng xuống dưới 20/100.000 người dân và giảm số người chết do bệnh lao. Từ sức lan tỏa của cộng đồng trong công tác phòng chống dịch COVID-19, Việt Nam lựa chọn chủ đề của chương trình truyền thông nhân ngày Thế giới phòng, chống lao 24/3 là “Biến hiểm họa COVID-19 thành cơ hội để Việt Nam chấm dứt bệnh lao vào năm 2030"./.

CN. Pi Sàng - Khoa Truyền nhiễm, TTYT huyện Tịnh Biên