Tuổi trẻ và sức khỏe tâm thần trước thế giới đang thay đổi

Tổ chức Y tế thế giời (WHO) khuyến cáo tăng cường các hoạt động truyền thông, nâng cao nhận thức về những gì có thể thực hiện được, để đảm bảo rằng những người có vấn đề về sức khỏe tâm thần có thể tiếp tục sống với phẩm giá của họ. Thông qua các chính sách và pháp luật, đào tạo đội ngũ cán bộ y tế phải nhắc đến quyền con người, tôn trọng sự chấp thuận điều trị, bao gồm cả các quy trình thực hiện và thông tin công khai. Vì vậy cộng đồng xã hội và gia đình cần:  

- Một là: Hiểu biết về bệnh tâm thần và tích cực tham gia vào việc chữa bệnh, phục hồi chức năng cho người bệnh.  

- Hai là: Phục hồi chức năng tâm lý xã hội thông qua giao tiếp tạo điều kiện cho người bệnh vui chơi giải trí với mọi người.  

- Ba là: Tôn trọng và lắng nghe ý kiến của người bệnh, không nên tranh luận với họ. 

- Bốn là: Giúp đỡ họ khi họ gặp khó khăn và tạo cho người bệnh có việc làm phù hợp với khả năng của họ.  

- Năm là: Gia đình cần có thái độ xem người bệnh như những thành viên khác trong gia đình, không phân biệt đối xử.  

- Sáu là: Cần chấp nhận những hành vi dị thường của người bệnh, cần tỏ rõ tình thương đối với người bệnh

- Bảy là: Cần kiên trì giúp đỡ người bệnh, không bi quan chán nản. Không nên cưỡng ép, giận dữ, nên dịu dàng hướng dẫn người bệnh trong giao tiếp, ứng xử cũng như trong hướng dẫn thực hiện công việc hàng ngày. Vì sức khỏe bản thân, gia đình và xã hội, hãy chủ động phòng tránh bệnh tâm thần.

* Những yếu tố tác động đến rối loạn tâm thần:

Cùng với sự phát triển của kinh tế thì áp lực của cuộc sống hiện đại đã khiến số người bị rối loạn tâm thần xuất hiện ngày càng nhiều. Đáng chú ý, số người bệnh trong lứa tuổi thanh thiếu niên đang có xu hướng gia tăng, trong đó nguyên nhân chủ yếu do áp lực việc học hành, công việc, cuộc sống căng thẳng, kinh tế khó khăn và cả những đổ vỡ trong tình cảm, thất bại trong kinh doanh…

Thúc đẩy và bảo vệ sức khỏe vị thành niên mang lại lợi ích không chỉ cho sức khỏe thanh thiếu niên, mà còn cho nền kinh tế và xã hội. Những người trẻ tuổi khỏe mạnh có thể đóng góp nhiều hơn cho lực lượng lao động, gia đình, cộng đồng và xã hội nói chung. Với chủ đề “Tuổi trẻ và sức khỏe tâm thần trước thế giới đang thay đổi” đã nói lên tầm quan trọng của việc giúp đỡ những người trẻ xây dựng khả năng thích ứng về tâm thần từ những lứa tuổi sớm để đối phó với những thách thức của thế giới ngày nay.

Nói đến bệnh tâm thần, nhiều người nghĩ rằng đó là bệnh điên loạn, hoang tưởng, dở hơi… nhưng thực chất đây chỉ là một trong số hơn 300 rối loạn tâm thần. Ngày nay, môi trường sống có quá nhiều áp lực khiến nhiều người mắc bệnh mà không biết bởi bệnh chỉ biểu hiện ở dạng mất ngủ, rối loạn cơ thể, lo âu, lo lắng, rối loạn tâm lý, trầm cảm, buồn, chán nản… Do những căng thẳng liên quan đến các căng thẳng, Stress trong học tập, công việc, quan hệ gia đình, xã hội, bạn bè, môi trường sống, nghiện chất, nghiện game,… Cũng theo thống kê này, cứ 20 trẻ ở độ tuổi thanh thiếu niên thì có 1 em bị trầm cảm. Đáng lo ngại hơn, có tới hơn 50% trẻ đang bị trầm cảm sẽ có khả năng tái phát lúc trưởng thành. Thanh thiếu niên và những năm đầu trưởng thành đang trong thời kỳ diễn ra rất nhiều thay đổi, như thay đổi trường học, thoát ly gia đình, bắt đầu cuộc sống sinh viên hay vào một nghề mới. Đây là thời gian lứa tuổi này dễ bị Stress nhưng cũng là thời gian của lĩnh hội và hiểu biết. Trong một số trường hợp, nếu không nhận biết và giải quyết được thì sự nhạy cảm này có thể dẫn tới bị bệnh tâm thần. Việc sử dụng các kỹ thuật trực tuyến phát triển rộng rãi và rõ ràng đang mang lại nhiều lợi ích những cũng có thể mang đến nhiều áp lực, như kết nối mạng ảo vào bất cứ thời gian nào ngày cũng như đêm. Nhiều thanh thiếu niên sống trong môi trường bị tác động bởi môi trường nhân đạo khẩn cấp như xung đột, thảm họa thiên nhiên và dịch bệnh. Những người trẻ sống trong tình cảnh như vậy rất dễ bị bệnh tâm thần và đau khổ.

Một nửa loại bệnh tâm thần khởi phát từ 14 tuổi nhưng hầu hết không được phát hiện và điều trị. Trầm cảm chiếm 1/3 nguyên nhân gây ra gánh nặng này của tuổi trẻ. Tự tử là nguyên nhân tử vong thứ 2 ở lứa tuổi từ 15 đến 29. Tác hại của bia rượu và các chất ma túy cũng là nguyên nhân chính dẫn đến những hành vi nguy hiểm, không kiểm soát được bản thân. triệu chứng của bệnh tâm thần. Khi gia đình phát hiện người có dấu hiệu rối loạn tâm thần cần phải đến cơ sở khám chữa bệnh chuyên khoa khám, phát hiện bệnh, điều trị sớm, rút ngắn được thời gian điều trị và khả năng khỏi bệnh cao. Triệu chứng bệnh tâm thần rất đa dạng, mức độ nhẹ nhất giống như suy nhược thần kinh cho đến các triệu chứng rối loạn tâm thần. Giai đoạn đầu thường biểu hiện các biểu hiện như: nhức đầu, rối loạn giấc ngủ, thay đổi tính nết, dễ phản ứng, khó tập trung trong học tập và công việc. Có người buồn chán thiếu quan tâm đến xung quanh, xa lánh mọi người. Khi bệnh nặng hơn còn xuất hiện ảo thanh (nghe thấy tiếng nói mà xung quanh không có ai); ảo giác (người bệnh nhìn thấy nhiều người đuổi theo hoặc một sự vật và hiện tượng không có trong thực tế khách quan).

Xã hội ngày càng phát triển, áp lực tâm lý ngày càng nhiều, chúng ta càng ít thời gian để chăm sóc tinh thần của mình, vì thế, dễ có các biểu hiện rối loạn tâm thần.  Rối loạn tâm thần bao gồm những cấp độ khác nhau, ở mỗi cấp độ lại có những cách thức can thiệp riêng. Đối với những người ở thể rối nhiễu tâm trí nhẹ, cần phát hiện và can thiệp sớm tại cộng đồng thông qua trị liệu tâm lý; tham vấn gia đình cách thức chăm sóc và phòng ngừa biến chứng nặng hơn. Trong những năm qua.

Trước những áp lực của cuộc sống hiện đại, việc giúp đỡ những người trẻ có kỹ năng sống để thích ứng với cuộc sống cần sự quan tâm hơn nữa của các bậc phu huynh, nhà trường và xã hội. Hỗ trợ tâm lý xã hội có thể được cung cấp trong trường học và các cơ sở cộng đồng. Đầu tư của chính phủ và sự tham gia của các tổ chức xã hội, y tế và giáo dục rất quan trọng. Sự đầu tư này cần có sự liên kết chặt chẽ để nâng cao nhận thức giữa thanh thiếu niên và thanh niên về cách chăm sóc sức khỏe tâm thần và giúp cho phụ huynh, giáo viên hiểu cách hỗ trợ cho học sinh, con, em mình. Để phòng tránh bệnh tâm thần, mỗi chúng ta cần phòng, chống các nguyên nhân gây tổn thương tổ chức não như các bệnh viêm não, màng não, nhiễm độc thần kinh như: nhiễm độc rượu, ma túy, nhiễm độc nghề nghiệp. Bảo đảm an toàn lao động, an toàn giao thông để tránh chấn thương sọ não. Ăn uống đầy đủ chất dinh dưỡng, có tinh thần thoải mái, lạc quan, hòa thuận trong mối quan hệ với mọi người trong gia đình và cộng đồng, tránh stress… Làm việc, học tập và nghỉ ngơi hợp lý, thường xuyên tập thể dục, giữ gìn vệ sinh để tăng cường sức khỏe. Gia đình và người thân cần phát hiện sớm, điều trị kịp thời, theo đúng phương pháp khoa học tại các cơ sở y tế, bệnh viện chuyên khoa; tuyệt đối không cúng bái phù phép, không giấu bệnh.

Bs. CKI. Phạm Hồng Thanh, Phòng KHNV, TTYT TP. Long Xuyên