Phòng chống về Bệnh sốt rét

Vòng đời bệnh sốt rét.

I. Nguyên nhân

- Bệnh sốt rét là bệnh lưu hành tại địa phương do loại ký sinh trùng đường máu gây ra.

- Trung gian truyền bệnh do muỗi đòn sóc (Anopheles) gây ra, nó hút máu người bệnh sốt rét hút cả ký sinh trùng và truyền cho người lành. Cũng có thể truyền trực tiếp qua truyền máu, qua nhau thai khi bị sây sát, ký sinh trùng từ mẹ sang con nhưng hiếm gặp. Chủ yếu vẫn là muỗi đòn sóc truyền.

II. Triệu chứng:

1. Diễn biến qua 3 thời kỳ:

- Thời kỳ ủ bệnh: dài, ngắn tùy theo loại ký sinh trùng, ở nước ta có 3 loại ký sinh trùng sốt rét (KSTSR) thường gặp. Nhưng tại huyện có 2 loại:

+ Loại sốt mỗi ngày 1 cơn: thời kỳ ủ bệnh từ 8 đến 12 ngày.

+ Loại sốt cách ngày 1 cơn: thời kỳ ủ bệnh từ 11 đến 21 ngày.

- Thời kỳ phát bệnh: cơn sốt đầu tiên thường không điển hình, bệnh sốt liên miên không thành cơn nên dễ nhầm lẫn với các bệnh nhiễm trùng khác. Lúc này cần chú ý đến các yếu tố dịch tễ và xét nghiệm ký sinh trùng sốt rét. Mỗi cơn sốt có 3 giai đoạn điển hình rõ rệt: rét run, nóng, vã mồ hôi và khát nước. Sau đợt sốt đầu tiên kéo dài trung bình đến 10 ngày, nếu không được đều trị tốt bệnh nhân sẽ có những đợt tái phát.

- Thời kỳ kết thúc: bệnh sốt rét không phải là bệnh nhân mãn tính, có giai đoạn kết thúc của bệnh. Thông thường bệnh kết thúc sau khi không còn cơn sốt rét và hết ký sinh trùng sốt rét trong gan như trong máu. Nếu không bị tái nhiễm thì thời gian tồn tại của KSTSR trong cơ thể:

+ Loại sốt mỗi ngày 1 cơn: cơn từ 6 tháng đến 1 năm.

+ Loại sốt cách ngày 1 cơn: từ 1 năm rưỡi đến 2 năm, nhưng cũng có thể tới 3 đến 5 năm.

- Có trường hợp hết KSTSR trong người bệnh nhân nhưng vẫn còn những di chứng do bệnh để lại như: thiếu máu, lách to, gan to, di chứng thần kinh, di chứng ở các phủ tạng khác. Nói chung, di chứng hay gặp ở những người sốt rét ác tính không được điều trị sớm và tốt.

III. Dự phòng

Công tác phòng chống sốt rét phải được xã hội hóa chứ không phải chỉ ở ngành Y tế làm. Nếu được cộng đồng tham gia thì bệnh sốt rét sẽ được thanh toán trong tương lai.

Những biện pháp chủ yếu trong phòng chống hiện nay:

 Bảo vệ người lành:

- Dân trong vùng sốt rét phải được uống thuốc phòng.

- Khi đến vùng có sốt rét hoặc định cư phải uống thuốc phòng.

- Xông khói xua muỗi khi làm việc đêm.

- Ngủ phải giăng mùn, tốt nhất là mùng có tẩm hóa chất diệt muỗi.

Quản lý người bệnh:

- Khi có các triệu chứng của bệnh sốt rét cần phải được điều trị sớm, đúng phác đồ.

- Điều trị diệt giao bào chống lây lan.

Diệt trung gian truyền bệnh:

- Vệ sinh ngoại cảnh, phát hoang bụi rậm xung quanh nhà, không có nơi cho muỗi trú đậu.

- Lấp các vụng nước đọng, ao tù, khai thông cống rãnh không cho muỗi sinh sản.

- Lu khạp chứa nước phải đậy nắp.

- Thả cá diệt lăng quăng bọ gậy.

- Dùng bẫy đập muỗi.

- Phun hóa chất.

- Tẩm mùng./.

Bs. Nguyễn Văn Bảy - Trưởng khoa KSBT, TTYT Tri Tôn