Những hệ lụy khi dùng kháng sinh không đúng

Thuốc kháng sinh khi dùng liều cao thì sẽ tỷ lệ thuận với nguy cơ gặp tác dụng phụ nhiều hơn. Nhẹ thì ngứa ngáy khó chịu, nổi ban; nặng có thể bị sốc phản vệ dẫn đến tử vong. Bên cạnh đó, có số người quan niệm rằng kháng sinh có thể phòng ngừa bệnh, nên tự ý mua thuốc kháng sinh và sử dụng tùy tiện. Đây là một trong những nguyên nhân chính dẫn tới tình trạng kháng kháng sinh ngày càng phổ biến. Tuy kháng sinh có tác dụng tiêu diệt hoặc kìm khuẩn, nhưng phải được sử dụng đúng liều và đủ thời gian mới phát huy được tác dụng này. Nếu chỉ dùng kháng sinh khi tháy triệu chứng bệnh giảm, dùng chưa đủ thời gian mà đã dừng thuốc, thì vi khuẩn có thể vừa bị suy yếu, sẽ bộc phát trở lại. Đó là lý do vì sao phải dùng kháng sinh đủ ngày để diệt tận gốc vi khuẩn.

Ngày nay, với sự bùng nổ của công nghệ thông tin, có một số phụ huynh hay chia sẻ với nhau về bệnh của con mình, vì thế nhiều người tự mua thuốc về dùng cho con. Điều này là sai lầm lớn, bởi ngay cả khi bệnh giống hệt nhau thì việc dùng kháng sinh trên mỗi bệnh nhân cũng khác nhau. Mỗi bệnh nhân khi được kê đơn thuốc, bác sĩ sẽ dựa vào tình trạng sức khỏe hiện tại, các bệnh mắc kèm, quá khứ dùng thuốc… để đưa ra đơn thuốc phù hợp nhất. Bởi cùng bệnh, nhưng thuốc này có thể dùng tốt với bệnh nhân này, nhưng lại gây hại cho bệnh nhân khác. Mặc khác, với tâm lý ngại đi khám bệnh, không ít các trường hợp bệnh nhân sử dụng lại thuốc của lần trước còn lại khi có triệu chứng bệnh giống nhau. Điều này cũng không đúng, bởi có thể bệnh lần sau dù có triệu chứng giống với lần trước nhưng chưa chắc đã phải cùng là một bệnh. Thậm chí, ngay cả khi bệnh đó tái phát thì việc dùng thuốc của lần sau chưa chắc đã giống lần trước. Hơn nữa, thuốc của lần dùng trước có thể đã quá hạn hoặc bảo quản không tốt nên chất lượng thuốc có thể đã bị thay đổi. Một vấn đề khác nửa là kháng sinh cần có thời gian nhất định để phát huy tác dụng. Nhiều bệnh nhân sau khi uống thuốc 1-2 ngày thấy bệnh chưa giảm đã sốt ruột muốn đổi thuốc ngay. Nếu tự ý đổi thuốc có thể gây ra hậu quả nặng nề, bởi cơ thể phải uống nhiều loại kháng sinh khác nhau trong một thời gian ngắn sẽ rất mệt mỏi. Vi khuẩn gây bệnh cũng có nhiều loại, mỗi loại lại cần một loại kháng sinh khác nhau. Việc dùng kháng sinh sai vừa không điều trị được bệnh, còn khiến bệnh nặng hơn mà vi khuẩn có điều kiện chống lại kháng sinh mạnh hơn.

Riêng đối với trẻ sơ sinh, chỉ nên sử dụng thuốc kháng sinh khi nhiễm khuẩn hoặc có nguy cơ nhiễm khuẩn cao. Những trường hợp bị bệnh nặng như nhiễm khuẩn huyết, viêm màng não, giang mai bẩm sinh, uốn ván sơ sinh nên dùng kháng sinh diệt khuẩn đường tĩnh mạch và phối hợp các loại kháng sinh với nhau. Nếu có điều kiện nên cấy vi khuẩn tìm tác nhân gây bệnh trước khi chỉ định dùng kháng sinh theo kinh nghiệm, để có định hướng điều trị hiệu quả. Lưu ý cần thận trọng khi dùng những loại kháng sinh có độc tính cao đối với gan và thận; không được trộn lẫn các loại kháng sinh khác nhau khi dùng; phải ngưng ngay kháng sinh khi không có bằng chứng xác định về tình trạng nhiễm khuẩn ở trẻ sơ sinh./.

                                                                                           Nguyễn Minh Thời

                                                                                             TTYT Tịnh Biên