Bệnh đái tháo đường thai kỳ

Có khoảng 5-6% các phụ nữ mang thai ở Việt Nam bị  (ĐTĐ) thai kỳ. Những người có nguy cơ cao gồm phụ nữ tuổi trên 35, béo phì trước khi mang thai, đã bị ĐTĐ thai kỳ ở lần mang thai trước, có đường trong nước tiểu, có bố mẹ hoặc anh chi em ruột bị ĐTĐ.

Ở người mẹ trong thời gian mang thai nếu mắc bệnh sẽ gặp các biến chứng như nhiễm toan máu đe dọa tính mạng cả mẹ và thai nhi, đa ối, sinh non; biến chứng lâu dài sau sinh sẽ trở thành ĐTĐ. Nếu người mẹ không được kiểm soát tốt đường huyết thì thai nhi có nguy cơ cao bị mắc các dị tật bẩm sinh, tỉ lệ này là 6-12%.  Các dị tật có thể gặp phải là  dị tật ở hệ thần kinh (thai vô sọ, nứt đốt sống, não úng thủy), hệ tiết niệu (teo thận, nang thận, hai niệu đạo), nhưng phổ biến nhất là các dị tật tim mạch (thông liên thất, thông liên nhĩ, đảo chỗ các mạch máu lớn. Thai to trên 4000g hoặc thai kém phát triển, đa ối hoặc thai chết lưu. Còn đối với trẻ sơ sinh thì gặp một số nguy cơ: hội chứng suy hô hấp cấp; hạ đường máu với các biểu hiện trẻ bị hôn mê hơn là kích thích. Hạ đường máu có thể phối hợp với ngừng thở, hoặc thở nhanh, tím, hoặc co giật; hạ calci máu, tăng bilirubin máu; đa hồng cầu và ăn kém.

Ngày nay, ĐTĐ thai kỳ đang có chiều hướng gia tăng do sự gia tăng tỷ lệ béo phì, ĐTĐ type 2 ở người trẻ và đề kháng insulin trong hội chứng buồng trứng đa nang. Bệnh ĐTĐ thai kỳ và thường gặp ở 3 tháng giữa của thai kỳ. Những thai phụ có yếu tố nguy cơ cao cần được tầm soát bệnh ĐTĐ thai kỳ ngay từ lần khám thai đầu tiên, những thai phụ chưa được chẩn đoán ĐTĐ trước đó cần được tầm soát ĐTĐ thai kỳ từ tuần thứ 24- 28 của thai kỳ. Những bệnh nhân ĐTĐ thai kỳ cần đươc kiểm soát đường huyết chặt chẽ và theo dõi thường xuyên sự phát triển của thai nhi để phát hiện sớm, kịp thời những biến chứng để có những biện pháp can thiệp thích hợp, hiệu quả. Ở phụ nữ có ĐTĐ thai kỳ nên xét nghiệm để phát hiện sự tiến triển của ĐTĐ hay tiền ĐTĐ ít nhất mỗi 3 năm/lần.

Để phòng ngừa ĐTĐ thai kỳ cần kiểm tra, theo dõi sớm ĐTĐ thai kỳ đặc biệt ở người có yếu tố nguy cơ cao như kể trên. Tăng cường luyện tập và nên giữ cân nặng bình thường trước khi sinh. Bổ sung đầy đủ các vi chất trước và ngay khi bắt đầu có thai đặc biệt là DHA và EPA đã được chứng minh trên lâm sàng giúp sản phụ giảm tình trạng kháng insulin. Tất cả các bệnh nhân ĐTĐ thai kỳ sau khi sinh và ĐTĐ ở phụ nữ có thai nên được khuyến khích cho con bú. Khuyến cáo nên thay đổi lối sống để làm giảm đề kháng insulin, duy trì cân nặng bình thường…. Tránh dùng các thuốc làm tăng đề kháng insulin nếu có thể như glucocorticoid, acid nicotinic. Nên đi khám ngay nếu thấy có triệu chứng của tăng đường huyết như khát nước, đái nhiều; Cần làm test dung nạp glucose với 75g trong 2 giờ sau khi đẻ 6-12 tuần tại các cơ sở khám bệnh chuyên khoa. Nếu kết quả nghiệm pháp bình thường thì nên làm lại sau mỗi 3 năm./.

Nguyễn Minh Thời

 TTYT Tịnh Biên