Các yếu tố nguy cơ và cách phòng bệnh Đái tháo đường

Các yếu tố nguy cơ:

- Đái tháo đường típ 1: Các yếu tố nguy cơ vẫn đang được nghiên cứu. Tuy nhiên, khi có một thành viên trong gia đình mắc đái tháo đường típ 1, làm tăng nhẹ nguy cơ phát triển bệnh. Các yếu tố môi trường và phơi nhiễm với một số vi rút cũng là mối quan đối với nguy cơ phát triển đái tháo đường típ 1.

- Đái tháo đường típ 2: Một số yếu tố nguy cơ kết hợp gây đái tháo đường típ 2, bao gồm: Tiền sử gia đình có đái tháo đường; tiền sử đái tháo đường thai kỳ; tuổi cao; dân tộc; chế độ dinh dưỡng kém trong thời kỳ mang thai; chế độ ăn uống không lành mạnh; hạn chế hoạt động thể lực; thừa cân; tăng huyết áp; rối loạn dung nạp glucose (IGT): là tình trạng đường huyết cao hơn bình thường, nhưng dưới ngưỡng chẩn đoán đái tháo đường. Những thay đổi về chế độ ăn uống và hoạt động thể lực liên quan đến sự phát triển nhanh chóng và đô thị hóa đã dẫn đến sự gia tăng mạnh mẽ số người mắc đái tháo đường.

Bệnh Đái tháo đường típ 2 chiếm khoảng 90% các trường hợp đái tháo đường. Bệnh này khởi phát chậm và thường được chẩn đoán ở người trên 40 tuổi. Vì triệu chứng của bệnh không rõ ràng hoặc không có triệu chứng gì nên có thể mất khoảng 10 năm người bị bệnh tiểu đường phát hiện ra bệnh. Do vậy, việc hiểu rõ các yếu tố nguy cơ của bệnh là quan trọng. Nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2 tăng theo tuổi. Nếu bố mẹ, anh chị em hoặc con bạn bị bệnh tiểu đường thì nguy cơ bạn mắc bệnh đái tháo đường tuýp 2 cao gấp 2 đến gấp 6 lần. Bạn cũng có nguy cơ mắc tiểu đường cao hơn nếu bạn bị tăng huyết áp. Bạn cũng tăng nguy cơ mắc bệnh nếu bạn thừa cân đặc biệt là béo bụng.

- Đái tháo đường thai kỳ: Phụ nữ mang thai có thừa cân, đã được chẩn đoán rối loạn dung nạp glucose, hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh đái tháo đường, đều có nguy cơ cao phát triển đái tháo đường thai kỳ (GDM).

08 cách phòng bệnh đái tháo đường đơn giản: Thay đổi lối sống có thể phòng ngừa bệnh đái tháo đường tuýp 2 (thể thường gặp nhất), đặc biệt ở các đối tượng nguy cơ cao mắc bệnh đái tháo đường.

1. Kiểm soát cân nặng: Kiểm soát trọng lượng cơ thể bằng cách giảm cân (như giảm 1-2 kg/tuần), qua đó giảm nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường, nên giảm ít nhất 7% - 10% trọng lượng cơ thể để ngăn ngừa bệnh tiến triển (khuyến cáo của Hiệp hội Đái tháo đường Hoa Kỳ cho những người bị tiền đái tháo đường).

2. Tăng cường vận động thể lực: duy trì 30 phút tập luyện mỗi ngày hoặc 150 phút/tuần, tăng dần mức độ tập từ trung bình đến cao. Các môn thể thao có thể tham khảo như đi bộ nhanh, bơi lội, đạp xe hoặc chạy.

3. Ăn các loại rau quả tốt cho sức khỏe: Ngũ cốc, các loại hạt cung cấp vitamin, khoáng chất và ít carbohydrate. Những thực phẩm carbohydrate chứa ít đường, tinh bột (nguyên liệu tạo nguồn năng lượng cho cơ thể) và nhiều chất xơ đem lại nhiều lợi ích trong việc phòng ngừa bệnh đái tháo đường.

4. Ăn chất béo lành mạnh: Để giảm và kiểm soát cân nặng, chế độ ăn uống nên bao gồm nhiều loại thực phẩm có chất béo không bão hòa, còn được gọi là “chất béo tốt” (chất béo bão hòa hay chất béo xấu được tìm thấy từ sữa ít béo, thịt gà và thịt heo nạc,.).

5. Tránh ăn kiêng cấp tốc (ăn kiêng theo xu hướng): Một chiến lược đơn giản để giúp lựa chọn thực phẩm tốt và ăn theo khẩu phần phù hợp là chia nhỏ đĩa thức ăn, gồm 03 phần sau trên đĩa thức ăn sẽ giúp thúc đẩy việc ăn uống lành mạnh (một nửa: trái cây và rau không chứa tinh bột + một phần tư: ngũ cốc nguyên hạt và một phần tư: thực phẩm giàu protein như các loại đậu, cá hoặc thịt nạc)

6. Nói không với thuốc lá: Hút thuốc lá làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường 50% so với người không hút thuốc, đặc biệt ở nữ giới. Do đó, nên bỏ hút thuốc/không hút để phòng ngừa đái tháo đường. Người bệnh đái tháo đường không nên hút thuốc lá, hạn chế ở gần khu vực khói thuốc lá.

7. Uống rượu với liều lượng vừa phải: Uống rượu-bia lượng vừa phải có thể giảm nhưng uống quá nhiều có thể làm tăng nguy cơ mắc đái tháo đường. Lượng rượu vừa phải ở nữ giới và nam giới trên 65 tuổi khoảng 1 đơn vị/ngày (tương đương 330ml bia hơi, 100ml rượu vang, 30ml rượu mạnh); nam giới dưới 65 tuổi tối đa 2 đơn vị mỗi ngày.

8. Thường xuyên kiểm tra (xét nghiệm) lượng đường trong máu: Cùng với các cách phòng bệnh đái tháo đường trên, người bệnh cũng nên kiểm tra lượng đường trong máu thường xuyên theo tư vấn của bác sĩ về thời gian và mức đường huyết mục tiêu. Giữ lượng đường trong máu càng gần mức mục tiêu càng tốt giúp ngăn ngừa hoặc trì hoãn các biến chứng liên quan đến bệnh đái tháo đường./.

Bs.CKI Phạm Hồng Thanh – TTYT TP.Long Xuyên